Waarom dromen we eigenlijk? (En waarom vergeten we die dromen zo vaak?)

Dromen is iets dat iedereen doet. Toch is lang niet iedereen zich daar zo bewust van, omdat de meeste mensen dromen vergeten zijn zodra ze wakker worden. Waarom is dat? Waarom dromen we wanneer die droombeelden zo snel weer vervlogen zijn? En waarom vergeten we ze überhaupt?

We hebben al veel geschreven over de betekenis van dromen. In dit artikel gaan we eens wat uitgebreider stilstaan bij de vragen hierboven. Ook krijg je tips die je kunnen helpen om je nachtrust vol dromen te versterken, maar ook om die dromen beter te onthouden na het wakker worden.

Het belang van een goede nachtrust

We weten allemaal hoe belangrijk een goede nachtrust is. Het is de basis van een productieve en energieke dag. Iedereen weet hoe zwaar een dag kan voelen na een slechte nachtrust. Je energieniveau is laag, je concentratie is slechter en je humeur staat onder hoogspanning.

Dit alles maakt slapen minstens net zo belangrijk als eten. Dat klinkt misschien een beetje vreemd, omdat meerdere keren per dag eet en dit je brandstof is om de dag door te komen. Maar je lichaam kan heel wat langer zonder eten dan zonder slaap:

• Je kunt zo’n 46 tot 73 dagen zonder eten voor je overlijdt
• Al na 24 uur zonder slaap begin je serieuze problemen te ervaren
• Het record op overleven zonder slaap staat op 11 dagen

Bovendien verwerk je tijdens je slaap indrukken en emoties van overdag. En dat brengt ons bij het belang van een specifiek deel van slapen: dromen.

Waarom dromen we?

We dromen om al die indrukken, prikkels en emoties van overdag een plaatsje te geven. Je kunt het vergelijken met het defragmenteren van de harde schijf van je computer, of het opruimen van de bestanden in je Dropbox of Google Drive.

Deze analogie is logischer wanneer je de hersenen ziet als een soort supercomputer die de hele dag voor je aan het werk zijn. Alle informatie en prikkels die vanuit de buitenwereld op je afkomen moeten verwerkt worden zodat je erop kunt reageren. Daar zijn je hersenen voortdurende mee bezig.

Dat doe je door te dromen. Die dromen zijn namelijk een manier voor je onderbewuste om dingen een plaatsje te geven. Daarom is dromen een essentieel onderdeel van je nachtrust.

Wanneer dromen we?

We dromen niet de hele tijd dat we aan het slapen zijn. Om te dromen moet je namelijk in een specifiek onderdeel van je slaapcyclus zijn: de REM-slaap. Tijdens een gezonde nachtrust doorloop je zo’n vier van die fasen.

Zo’n slaapcyclus bestaat uit verschillende fasen:

• Inslaapfase
• Lichte slaap
• Overgangsfase naar diepe slaap
• Diepe slaap
• REM-slaap

Hiervan zit de REM-slaap als het ware in het overgangsgebied tussen waken en lichte slaap, waarin hoge hersenactiviteit wordt gemeten. Ook kenmerkt deze fase zich door snelle bewegingen van de ogen (REM staat voor Rapide Eye Movement) en verstarring van de spieren. Dit laatste is vermoedelijk om te voorkomen dat je gaat meebewegen met je dromen, waardoor je jezelf zou kunnen verwonden.

Hierdoor valt ook te begrijpen waarom acht uur aan korte slaapjes verspreid over een dag minder waardevol zijn dan acht uur ononderbroken slaap. In het eerste geval doorloop je namelijk (veel) minder volledige slaapcyclussen en bereik je dus ook minder vaak de REM-fase, wanneer je droomt en je hersenen die zo broodnodige verwerkingsruimte krijgen.

Andere redenen waarom dromen belangrijk is

Naast het verwerken van emoties en indrukken, zijn er nog andere interessante theorieën over waarom dromen belangrijk is, zoals:

• Onderhoud van het langetermijngeheugen, doordat overbodige herinneringen zouden worden verwijderd. Het is dus een soort schoonmaak van je geheugen, net als het verwijderen van overbodige foto’s en filmpjes van je telefoon.
• Beter bestand zijn tegen bedreigende situaties. Volgens deze theorie kunnen we dromen zien als een soort scenario’s die ons voorbereiden op de mogelijkheid iets vergelijkbaars in het echte leven tegen te komen. Dit lijkt erg op het verwekren van angsten die je hebt, waar je vaak over droomt.
• Signalen van je onderbewuste. Voor veel mensen vormen dromen ook een soort raam op hun onderbewuste. Soms heb je zelf niet door hoe zeer iets je bezighoudt, totdat je realiseert dat het terug blijft komen in je dromen. Dat kan een reden zijn om iets dat je al te lang uitstelt eindelijk eens aan te pakken in je leven.

Daarnaast kunnen dromen natuurlijk een bron van inspiratie en creativiteit zijn, omdat onze hersenen in droomtoestand lekker “los” gaan in associaties en beelden. Je kunt de gekste ideeën opdoen via je dromen.

Al met al reden genoeg dus om te zorgen voor een nachtrust waarin je volop kunt dromen. En om ze zo goed mogelijk te onthouden, maar daar komen we later op terug.

Tips om beter te dromen

Zoals je hebt kunnen zien is het voor dromen belangrijk om een goede, onafgebroken nachtrust te hebben. Toch zijn spullen voor een goede nachtrust iets waar mensen opvallend vaak op bezuinigen. Wil jij jezelf en je hersenen een meer helende slaap gunnen? Investeer dan zeker in de volgende zaken.

• Het begint natuurlijk met een goede matras, waarop je in een heerlijke slaap kunt wegzakken. Wanneer je niet comfortabel ligt of veel pijn in je rug of andere spieren ervaart, verbreekt dit natuurlijk je nachtrust. Je herkent misschien wel dat je dan vaak wakker bent tussendoor. En zoals we hebben gezien, gaat dat ten koste van het aantal REM-fasen dat je doorloopt.
• Een goed kussen. Goede kandidaten vind je bijvoorbeeld in dit overzicht van de best geteste hoofdkussens op BesteTester. Het juiste kussen draagt niet alleen bij aan ontspanning, maar voorkomt ook nek- en schouderklachten.
• De juiste temperatuur om je de hele nacht comfortabel te houden. Denk bijvoorbeeld eens aan een bamboedeken, die bekend staat om de extreem goede temperatuur regulering.

Eigenlijk is alles wat eraan bijdraagt om een diepe en stabiele slaap te bereiken de moeite waard om je te helpen om beter te dromen. Denk bijvoorbeeld ook eens over een meditatie om je dag mee af te sluiten en wat stilte en rust in je hoofd te brengen. Want al ga je in de REM-slaap je indrukken van de dag verwerken, vaak zijn het juist rondspokende gedachten die je uit je slaap houden.

De volgende stap om meer uit je dromen te halen, is ervoor te zorgen dat je ze ook onthoudt. Op die manier heb je er in je wakkere leven namelijk ook nog wat aan, omdat je een beeld krijgt van wat jou onderbewuste bezighoudt en je er de nodige creativiteit aan kunt ontlenen.

Waarom vergeten we dromen?

Je herkent het vast wel. Je wordt wakker en in die heerlijke sluimertoestand tussen slaap en helemaal wakker zijn speelt zich nog de laatste scène van een fijne droom voor je ogen af. Dat probeer je vast te houden, maar terwijl je wakkerder wordt voel je die beelden als het ware steeds verder door je gedachtenvingers glippen.

Er zijn verschillende theorieën waarom we dromen meestal vergeten:

• Dromen gaan snel en zijn uniek. Onze hersenen zijn daar niet op berekend: die zijn veel beter in het opslaan van informatie via herhalen en door het te koppelen aan eerdere ervaringen.
• Het is gewoon best logisch om dromen te vergeten, omdat ze geen functioneel doel hebben. Ze dienden ter verwerking, maar we hoeven er niet van te leren. Uit biologisch oogpunt ligt het dus heel erg voor de hand om dromen geen kostbare opslagruimte in onze herinnering in beslag te laten nemen.
• Ook in de waarde van dromen als simulatie van de werkelijkheid ligt een verklaring voor het vergeten van dromen. Wanneer een droom voor je hersenen een oefening is, dan is er immers geen reden om die oefening op te slaan zodra hij is afgelopen.
• Dromen is vaak een onbewuste bezigheid. En dingen die we onbewust doen, vergeten we sneller. Dat is waarom je handelingen die je dagelijks doet zo snel weer vergeet, waardoor je kunt gaan twijfelen of je de deur wel achter je op slot hebt gedaan toen je wegging.

Wat de reden voor het vergeten ook is, veel mensen willen hun dromen beter kunnen onthouden. Juist omdat je in je dromen de meest geweldige dingen kunt ervaren, kan het zonde voelen dat je daar geen actieve herinnering aan overhoudt.

Bovendien is aangetoond dat je – door je dromen beter te onthouden – jezelf kunt trainen om lucide dromen te hebben. Dat is een droom waarin je je bewust bent dat je droomt, zodat je als het ware de regie kunt overnemen.

Tips om je dromen beter te onthouden

Daarom sluiten we dit artikel af met een aantal tips die het gemakkelijker maken om je dromen te onthouden en je bewustzijn binnen je dromen te vergroten.

• Wen jezelf aan om elk uur een korte realiteitscheck te doen. Kijk kort heel bewust naar je omgeving en vraag je af of je daar gekke dingen in ziet. Wanneer je dit een gewoonte maakt, zul je zo’n check ook in je droom gaan doen. Om dan tot de conslusie te komen dat je dingen ziet die helemaal niet kunnen of lofisch zijn, waardoor je je bewust kunt worden van je droom.
• Houd een droomdagboek bij. In dat dagboek noteer je wakker wordt zoveel mogelijk van de details die je herinnert van je droom. Door dit stelselmatig te doen, voorkom je dat het weinige wat je herinnert wegglipt, maar train je jezelf bovendien om dingen van je dromen te onthouden.
• Probeer zo vaak mogelijk op een natuurlijke manier wakker te worden. Een wekker kan je in iedere fase van de droomcyclus uit je slaap rukken, de kans is groot dat je dan niet aan het dromen was. En als je al droomde, dan wordt dit ruw verstoord door die wekker, zodat het des te sneller verdwenen is.